Amyndeon, Griekenlands koelste Xynomavro

Liquor & Wine, Op reis zaterdag, 4 juli 2009

Amyndeon, de koelste wijnregio van Griekenland, is het land van de Xynomavro. Ze maken er rode wijn en rosé van, maar ook witte en mousserende wijn en hier en daar zoete dessertwijn van zongedroogde druiven.

Xynomavro, wat de Grieken uitspreken met de klemtoon op de tweede lettergreep (Xynómavro), betekent ‘zuur-zwart’. De hoge zuurgraad maakt hem geschikt voor mousserende wijn en zorgt ervoor dat de rode wijn goed kan ouderen.

Een rode Xynomavro kan een hogere zuurgraad hebben dan een witte wijn, zegt de Griekse Master of Wine Konstantinos Lazarakis. “Een pH-waarde van 3,3 is niet ongewoon, je kunt erop rekenen dat de wijn daarmee minimaal tien tot vijftien jaar meegaat. Ik dronk laatst een wijn uit 1967 die nog zeer levendig was.” Ter vergelijking: een rode wijn uit een warm land heeft doorgaans een pH-waarde van ongeveer 3,4 à 3,6.

Een gerijpte Xynomavro doet denken aan een oude Barolo of Bourgogne. Zo gaat althans het verhaal, want je komt ze zelden tegen en tijdens ons bezoek aan de streek kwamen ze evenmin op tafel.

Jonge rode Xynomavro heeft stevige tannine, fris zuur, en is eerder kruidig dan fruitig met aroma’s van olijven, peper, bessen, aardbeien en gedroogde tomaat.

Amyndeon grenst aan wat de Grieken consequent de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië blijven noemen. Macedonië was immers eeuwenlang een regio waartoe ook het huidige Noord-Griekenland behoorde. Het is geen uitgemaakte zaak dat alle bevolkingsgroepen tevreden zijn met de huidige begrenzing.

Xynomavro voelt zich in ieder geval thuis in dit noordwestelijke hoekje van Griekenland, op een plateau op circa 650 meter boven de zeespiegel, aan de voet van de berg Vermio. Een koude wind daalt neer op de wijngaarden vanaf de besneeuwde toppen, waarop je kunt skiën.

Het plateau is omsloten door drie bergketens: de Vermio in het oosten, de Voras in het noorden en de Vitsi in het westen. Ook een viertal meren waarvan de Vegoritida de grootste is, heeft invloed op het microklimaat. Het is hier koeler dan in Naoussa aan de oostelijke kant van de Vermio, waar eveneens veel Xynomavro wordt verbouwd, onder meer door de bekende producenten Tsantali en Boutari.

“In de zomer is het overdag 35°C, ’s nachts koelt het af tot 15°C”, zegt wijnmaker Ioannis Hatzis. Droogte is voor de wijnboeren in beide regio’s een probleem, maar volgens Hatzis regent het in Amyndeon meer dan in Naoussa. “Een ander verschil is de bodem. Er zit hier meer zand in de grond, waardoor er tevens veel wijngaarden zijn met wijnplanten zonder Amerikaanse wortelstokken. De druifluis phylloxera komt in de zandgrond niet voor. Ongeveer 90% van de Xynomavro heeft geen resistente Amerikaanse wortelstokken.”

De moderne Amyndeon-wijnen zijn per definitie jong, want de vernieuwingen in de wijnbouw zijn van recente datum.

Alpha Estate bijvoorbeeld, die in 2003 de eerste wijn op de markt bracht, is een hypermodern bedrijf dat gebruik maakt van de nieuwste technieken. Zo is er een ondergronds irrigatiesysteem met 150 kilometer leiding aangelegd voor zogenoemde Regulated Deficit Irrigation. Dit betekent dat de wortels op kritische momenten water wordt onthouden waardoor de plant al zijn energie (en smaak) in de druiven steekt.

Alpha Estate verbouwt naast Xynomavro onder andere Syrah, Merlot, Montepulciano, Pinot Noir, Sauvignon Blanc en sinds kort Tannat. Wij kregen de primeur van de Tannat (2006); een zeer geslaagd experiment wat mij betreft.

Daar kan de plaatselijke coöperatie Amyntaion (300 leden, 1150 ha) niet tegenop, al werkt dit bedrijf eveneens hard aan de toekomst. De beste wijnen zijn van redelijk niveau, maar de prijs-kwaliteitverhouding wordt ongunstig beïnvloed door de prijs die de wijnboeren vragen voor hun druiven in ruil voor de hogere kwaliteitseisen.

Een kleine zelfstandige zoals Ioannis Hatzis doet dat beter met karaktervolle wijn voor weinig geld. En Pavlou Estate volgt sinds een paar jaar eveneens zijn eigenwijze weg met Xynomavro, Syrah en een ongebruikelijke witte blend van Xynomavro en Riesling.

De jongste nieuwkomer is Domaine Karanika van de Nederlanders Laurens Hartman en Annette van Kampen, die met bewonderenswaardig doorzettingsvermogen werken aan een gloednieuw pand te midden van ruim 4 ha wijngaard met 15 à 20 jaar oude wijnstokken. Naast Xynomavro zijn er Merlot, Cabernet Sauvignon, Syrah, Limnio, Sauvignon Blanc en Assyrtiko aangeplant.

De eerste resultaten zijn bemoedigend. De XM Rosé (van Xynomavro dus) is erg lekker (droog, zacht romig, aardbeien). De eerste, experimentele mousserende wijn (ook van Xynomavro), een Brut Nature, dus zonder toegevoegde suiker, is veelbelovend. De bekende Engelse wijnschrijver en champagnekenner Tom Stevenson was er bij een bezoek aan Karanika eveneens van onder de indruk.

“Hij kon niet geloven dat de wijn onder primitieve omstandigheden in de keuken was gemaakt”, zegt Laurens.

De wijnen van Alpha Estate en Karanika zijn verkrijgbaar bij www.grieksewijnen.com.