Navarra: ruig als een stier, zacht als wijn
Liquor & Wine, Op reis zondag, 23 maart 2008(Dit artikel verscheen eerder in reismagazine Azur)
De woeste bergen van de Pyreneeën en de uitgestrekte kale vlaktes langs de Ebro zijn nauwelijks honderd kilometer van elkaar verwijderd. Een indrukwekkend contrast, dat wordt overbrugd door kloosters en kastelen, schapen en stieren, Basken en pelgrims, tapas en vino. Navarra is ruig als een stier en zacht als wijn.
Pamplona is een perfecte plaats om een bezoek aan Navarra te beginnen en ook om als uitvalsbasis te gebruiken om de omgeving te verkennen. Zo groot is Navarra niet, vanuit Pamplona zijn met de auto alle bezienswaardigheden goed bereikbaar. Pamplona zelf kun je sowieso niet overslaan, al was het alleen maar vanwege de gastronomische kwaliteiten.
Wat dat betreft vallen we in bar-restaurant La Olla met de neus in de boter. La Olla heeft een regionale keuken en is tevens tapasbar. Pinchos noemen ze de tapas in Navarra, de Basken schrijven ‘pintxos’.
We proeven diverse specialiteiten, waaronder uiteraard de typisch Navarrese delicatesse pimientos del piquillo, de bekende geroosterde en vervolgens gepelde rode paprika’s. We nemen ook een racione (portie) queso del país, bestaande uit de drie beschermde kaassoorten die Navarra kent, waaronder het schapenkaasje van het Pyreneeëndorpje Roncal. Ook erg lekker zijn hapjes met hongos, paddenstoelen uit het noorden van Navarra.
Tapasbars
In de smalle, knusse straatjes rond het gemoedelijke Plaza del Castillo barst het van de tapasbars. Probeer ook Bodegón Sarria, waar de hamsoorten, die massaal boven de bar hangen, de specialiteit zijn. Café Iruña is een mooi café voor een koffiepauze. Een negentiende-eeuws goudbruin grand café. Uitsluitend ’s middags kun je er ook eten tussen de enorme spiegels, kolossale kroonluchters en een fraai gedecoreerd plafond.
Verder heeft Pamplona drie restaurants met een Michelinster, niet slecht voor een stad van zo’n bescheiden omvang. Sterrestaurant Enekorri is een leuk adres voor wie zich wil laten onderdompelen in de ‘nueva cocina’ van Spanje. Restaurante Rodero heeft een vergelijkbare kookstijl. De smaakcombinaties zijn indrukwekkend, helaas worden we onaangenaam verrast door een vlieg in de pastei met foie gras en een taaie kalfszwezerik. Foutjes die een sterrestaurant niet zou mogen maken.
Fiesta de San Fermín
Pamplona is beroemd om zijn Fiestas de San Fermín van 6 tot 14 juli, waarbij elke ochtend een stuk of tien vechtstieren in de straten worden losgelaten. Encierro heet dit bepaald niet ongevaarlijke evenement. De stieren worden door de smalle straatjes opgejaagd, terwijl waaghalzen met de dieren meerennen.
Het hoogst haalbare voor de amateurstierenvechters is om een stier met een opgerold krant aan te tikken zonder op de horens te worden genomen. De route eindigt in de arena op het Plaza de Toro, waar de stieren aantreden voor een gevecht met professionele matadors en toreodors. Diverse souvenirwinkels in de stad getuigen met foto’s, posters en ansichtkaarten van het spektakel op straat, en van de ongelukken die erbij gebeuren. Vlakbij de arena hangt een elektronisch bord dat aftelt tot de volgende stierenfeest: ‘Nog 291 dagen, 14 uur, 5 minuten en 43 seconden tot de volgende San Fermín…’
Daarbij vergeleken is het San Fermín-feest in Olite waar wij bij toeval op stuiten, een kinderfeestje. Er komen maar twee jonge stiertjes het centrale plein ophuppelen, vlak naast het grootste kasteel van Navarra. Elk dorp heeft op zijn eigen tijd zijn eigen San Fermín. Naar verluidt reizen deze twee stiertjes alle dorpen af. De pret is er trouwens niet minder om bij de masaal in het wit met rode sjaal geklede dorpsbewoners. Het hele dorp is uitgelopen voor een bord paëlla, die op het plein in de openlucht wordt bereid in een pan van zeker vier meter doorsnede.
Op blote voeten door de bergen
Navarra strekt zich uit van de Pyreneeën tot de rivier de Ebro. Het hoogteverschil tussen het noorden en het zuiden, een afstand van ongeveer honderd kilometer, is groot. Wie van noord naar zuid door Navarra rijdt, daalt in korte tijd van zo’n negenhonderd meter hoogte naar ongeveer tweehonderd meter bij de rivier. Het landschap en het klimaat veranderen met dit hoogteverschil mee. Het noorden van Navarra is ruig, met bergen en bossen. Het zuiden is glooiend en droog.
Er wonen maar 600.000 mensen in Navarra, van wie ongeveer een derde in Pamplona. De bergen en het platteland zijn dan ook heerlijk stil en ontspannend. In Roncesvalles nemen we een kamer in hotel-restaurant La Posada. Roncesvalles is een bekende rustplaats voor pelgrims, die vanuit Frankrijk onderweg naar Santiago de Compostella net een stevige etappe door de Pyreneeën achter de rug hebben.
Het pelgrimsfeertje is heel apart. Alle nationaliteiten verenigen zich in hun bedevaart naar Galicië. Een vermoeide groep Japanners met rugzak, stevige bergschoenen en nordic walking-stokken komt net aanlopen. Zij zijn de moderne varianten van de excentriekelingen die jaren geleden uitgedost als middeleeuwse monniken op blote voeten de pelgrimsroute hebben afgelegd. Kromgetrokken foto’s aan de muur in de hal van het hotel getuigen van hun krachttoer.
In een gebouw zonder ramen, dat ooit een oude geiten- of schapenschuur moet zijn geweest, hebben de pelgrimgangers hun eigen ‘hotel’. Voor vijf euro kunnen de wandelaars hier de helft van een stapelbed huren. Buiten hangen waslijnen vol met handdoeken, sokken en afritsbroeken.
Wijn inbegrepen
Na een rondrit langs rustieke Pyreneeënvalleien, ruige bergkloven, pittoreske dorpjes als Abaurrea, Isaba en Ochagavia en een bezoek aan het klooster van Leyre, stoppen we in Liédena voor de lunch in het tamelijk ongezellige Hostal Latorre. Het restaurant van Latorre is enorm groot en zit vol arbeiders, waardoor het nog meer op een kantine lijkt dan het van zichzelf al deed. Toch blijken dit soort gelegenheden in Spanje altijd weer een aangename verrassing te zijn.
De bediening is hartelijk en razendnel. Er zijn maar een paar driegangenmenu’s voor een vaste prijs van tien euro. We proberen in gebrekkig Spaans te vragen of we wijn per glas kunnen krijgen, maar de serveerster wil alleen weten of we rood, wit of rosé willen.
Twee tellen later staat er een hele fles ijskoude rode wijn op tafel. Niemand kijkt na afloop hoeveel we ervan gedronken hebben en de wijn staat niet op de rekening. All inclusive op zijn Spaans.
Routa del Vino
Vroeger was garnacha, die je in Frankrijk onder de naam grenache tegenkomt in wijnen uit de Languedoc en de Rhône, in Navarra de meest aangeplante druif. Nog steeds wordt van garnacha veel sappige rosado (rosé) en ongecompliceerde fruitige rode wijn gemaakt, maar tegenwoordig is er veel meer keuze.
De oprichting van het wijnlaboratorium Evena in 1980 heeft de Navarra-wijn een enorme boost gegeven. Onderzoek van dit wijninstituut naar bodemsoorten en druivenrassen heeft geleid tot de aanplant van tempranillo, cabernet sauvignon, merlot, chardonnay en moscatel, die uitstekend blijken te gedijen.
Het wijntoerisme, of ‘enotoerime’, loopt echter nog ver achter op die van bijvoorbeeld Frankrijk, waar wijnroutes een essentieel onderdeel vormen van de wijnpromotie. In Spanje is slechts 5 à 10% van de bodega’s toegankelijk voor toeristen. Echter steeds meer bodega’s openen hun deuren voor bezoekers.
Als u van wijn houdt, moet u beslist proberen een of twee bodega’s te bezoeken die in Navarra meedoen aan de ‘Routa del Vino’. Bodega Nekeas in Añorbe, eigendom van de voormalige minister van landbouw Francisco San Martin, is fantastisch mooi gelegen en heeft voortreffelijke wijnen. Ook de bodega’s Chivite (Villatuerta) en Otazu (Etxauri) zijn alleen al een bezoek waard vanwege de prachtige locaties. En mocht u een fles Tempranillo van Bodegas Ochoa in de winkel zien staan. Niet duur en wat mij betreft de beste Tempranillo van Navarra.
Fijne eetadresjes
Bar Restaurante La Olla
Avenida Roncesvalles 2, PamplonaCafé Iruña
Plaza del Castillo 44, PamplonaBodegón Sarria
Calle Estafeta 52, PamplonaRestaurante Rodero
Calle Emilio Arrieta 3, PamplonaRestaurante Enekorri
Calle Tudela 14, Pamplona
