Een wereld vol whisky

Liquor - news dinsdag, 17 november 2020

Niets zo ziel- en hartverwamend op een barre winterdag als een mooi glas whisky bij de open haard of Netflix. We denken dan al snel aan Schotse malt whisky of Amerikaanse bourbon, maar er wordt whisky gestookt in nog minstens twintig andere landen.

Fruit, graan, aardappelen, suikerbieten, planten. Alles waar suiker in zit kan gedistilleerd worden. Er schijnen zelfs vodka’s te bestaan die zijn gemaakt van melk en uien. Dat graan de basis is van whisky verklaart misschien de alomtegenwoordigheid van deze sterke drank. Er zijn immers heel wat graansoorten: tarwe, haver, gerst, maïs, rogge. Er zijn ook whisky’s van spelt, boekweit en quinoa.

Whisky (of whiskey zoals de Amerikanen en de Ieren het spellen) wordt dan ook al lang niet meer alleen gemaakt in Schotland, Ierland en Kentucky. Er is inmiddels whisky in Japan, Canada, Frankrijk, Zweden, Finland, India, Engeland, Mexico, Zuid-Afrika, Polen, Zwitserland, Tsjechië, Spanje, Duitsland, Nieuw-Zeeland, Israël, Australië, Oostenrijk én Nederland. En dan zien we vast nog wel een paar productielanden over het hoofd.

Bij de bekende Schotse maltwhisky is gerst voorgeschreven, andere whisky producerende landen kiezen om het even welke graansoort(en) om een sterke drank te maken die whisky genoemd mag worden. Samen met de verrijking van de smaak dankzij rijping op houten vaten van diverse herkomst en samenstelling, staat dit garant voor een enorm aanbod verschillende whisky’s.

Toch blijft Schotland het whiskyland bij uitstek. Het woord whisky is niet voor niets een afgeleide van het Keltische ‘uisge beatha’, dat levenswater betekent. De talloze single malt whisky’s zijn wereldberoemd. Ook de ontelbare hoeveelheid blended whisky’s, waarbij graanwhisky wordt aangevuld met door de master blender geselecteerde single malts van diverse stokerijen, genieten wereldwijd veel prestige.

Turfaroma is een van de Schotse troeven. De ontkiemde gerst wordt gedroogd met hete lucht en turfrook. Een enkele distilleerderij gebruikt nog een met turfvuur verwarmde droogvloer uit de tijd dat het turfaroma een toevallige bijkomstigheid was, eenvoudig omdat turf de gangbare stookbron was. De Japanse distilleerderijen waren de eerste die het gebruik van turf adopteerden, zij het in lagere doses. Zeker voor de Japanners is de Schotse whisky het grote voorbeeld. Zij laten de gemoute gerst met turfaroma en al overkomen uit Schotland en ze rijpen de drank soms net als de Schotten in oude sherry- en andere gebruikte vaten. Niettemin heeft de drank een geheel eigen stijl en smaak. Japanse whisky heeft een uitstekende reputatie.

Nederlandse whisky

Ook Nederland spiegelt zich graag aan de praktijk aan de overkant van het Kanaal. Beek Spirits in Kampen bijvoorbeeld, een project sinds 2018, stelt in de stijl van de Schotse Blended Whisky een Dutch Premium Blend samen. In ‘Batch 5’ zitten malt whisky’s van de Nederlandse distilleerderijen Zuidam, Kalkwijck, Us Heit Distillery, Graanbranderij De IJsvogel, Distilleerderij Horstman, Cley Distillery en Distilleerderij De Lepelaar. Het is de eerste Dutch Blended Whisky in de geschiedenis. Hoe leuk is dat?

Er wordt tegenwoordig best veel whisky gemaakt in ons land. Volgens de database van WhiskyBase.com maken bijna dertig Nederlandse distilleerderijen whisky of hebben die wel eens gemaakt. Uitgezonderd de whisky van Zuidam Distillers is dit voorlopig nog voor de eigen markt, maar je weet nooit hoe dat zich gaat ontwikkelen. Volgens whiskykenner Thijs Klaverstijn (wordsofwhisky.com) is Zuidam Distillers in Baarle-Nassau ‘de onbetwiste nummer één’. “De Millstone whisky’s van Zuidam staan wereldwijd hoog aangeschreven. Meesterdistillateur Patrick van Zuidam is een veelgevraagd spreker en een absolute expert. Andere goede stokers zijn Sculte in Ootmarsum, Kalkwijck in Vroomshoop en Eaglesburn in Ede.”

Op het wereldtoneel zijn onder andere India en Engeland als whiskyproducenten in opkomst. Minstens elf whisky producerende landen zijn op de Nederland markt vertegenwoordigd, de bekende whiskylanden niet meegeteld (zie kader). “Mexico, Polen, Spanje, Nieuw-Zeeland en Oostenrijk zijn niet of nauwelijks op de Nederlandse markt verkrijgbaar”, weet Thijs. “Australië is nu nog maar beperkt voorhanden, maar dat lijkt me een kwestie van tijd, want ik weet dat daar een levendige, opwindende whisky-industrie is.”

‘Exotische’ whisky

Frankrijk – Armorik
Zweden – Mackmyra, High Coast
Finland – Teerenpeli, Kyrö
India – Amrut, Paul John, Rampur
Zuid-Afrika – Bain’s Cape
Zwitserland – Säntis
Tsjechië – Hammerhead
Duitsland – Glen Els, Slyrs
England – Cotswolds, Penderyn, The Lakes Distillery
Australië – Starward
Israël – Milk & Honey 

Goede speciaalzaken

Getipt door whiskykenner Thijs Klaverstijn 

Passie voor Whisky, Rijswijk
Whiskybase, Rotterdam
Van Zuylen, Den Haag
Het Whisky Huis/Slijterij Berendsen, Enschede
The Old Pipe, Sint-Oedenrode
Dramtime, Musselkanaal
Van Wees, Amersfoort
Bij Thijs, Vlagtwedde
Best of Whiskies, Bussum
Verhaar, Bilthoven
Slijterij Vonk, Zaandam
Drankenspeciaalzaak Jelle, Leeuwarden

• Dit artikel verschijnt in december 2020 in magazine Arts & Auto