Grand Cru Muscadet

Liquor & Wine donderdag, 10 oktober 2013

(Een kortere versie van dit artikel verscheen eerder in Horeca Entree)

Alsof er een zorgvuldig bewaard geheim werd onthuld. Dat gevoel kreeg ik tijdens een recent bezoek aan de wijnregio Muscadet.

Het beeld dat ik had van de wijnen van de Pays Nantais strookte niet met de realiteit. Op zijn best is muscadet een eenvoudige, frisse wijn om jong te drinken. Niet moeilijk en voor iedereen betaalbaar. Een leuke horecawijn voor bij een pannetje mosselen. Zo dacht ik ongeveer.

Een verblijf van drie dagen op de zacht glooiende heuvels ten zuiden van Nantes hebben dit beeld drastisch bijgesteld.

Een belangrijke rol bij de herwaardering van de streek is weggelegd voor de nieuwe ‘crus communeaux’. Clisson, Gorges en Le Pallet zijn op de markt sinds 2011. Komend jaar volgen Goulaine, Monnières-St-Fiacre, Château Thébaud en Mouzillon-Tillières.

Muscadets met deze namen op het etiket geven elk hun eigen (minerale) expressie van de locaties met het beste terroir tussen de rivieren Sèvre en Maine, waar graniet- en leisteenachtige bodemtypes de toon zetten. Het zijn karaktervolle wijnen waarin de druif melon de bourgogne een veelzijdige rijkdom toont.

Sur lie

De oogstopbrengsten zijn voor de crus verlaagd tot 45 hectoliter per hectare (sur lie: 55 hl/ha) en de wijn rijpt 17 tot 36 maanden op de gistresten. Dat is veel langer dan de bekende muscadet sur lie, die doorgaans zes tot tien maanden gistcontact krijgt. De cru-wijnen komen bovendien pas goed op dronk na enkele jaren flesrijping.

Clisson, gelegen op een ondergrond van graniet, krijgt meestal de langste gistrijping, minimaal 24 maanden, vaak langer.

De wijnboeren in Le Pallet oogsten doorgaans als eersten omdat het klimaat hier op de rechteroever van de Sèvre net iets warmer is. Le Pallet rijpt ongeveer 17 maanden op de gistresten.

In Gorges is de oogst gewoonlijk laat, waardoor de druiven kunnen profiteren van de indian summer als het weer dat toelaat. Gorges rijpt net als Clisson minimaal twee jaar sur lie.

Bij de eerste drie crus communeaux gaat het om 100 hectare van de 10.000 hectare wijngaarden in de regio Muscadet-Sèvre et Maine. Van de 650 producenten in deze grootste Muscadet-regio hebben er 65 wijngaarden in een van de drie crus.

Al 10 jaar bezig

Het is een enorme klus om een community van wijnboeren bij de invoering van zo’n nieuwe classificatie op één lijn te krijgen, zo werd mij duidelijk tijdens een gesprek met Jean-Jacques Bonnet van Bonnet-Huteau Vignerons tijdens een diner in La Villa Saint Antoine in het charmante dorpje Clisson. Bonnet is een van de wijnmakers van de werkgroep die bezig is met de implementatie van de cru communal Goulaine.

Nadat op grond van historische en geografische gegevens het terroir in kaart is gebracht, is het de kunst iedere producent die daar wijngaarden heeft over te halen om zich bij het project aan te sluiten. Dat is niet zo vanzelfsprekend. Het betekent namelijk jarenlang extra kosten en werk, zonder dat dit direct tot hogere inkomsten leidt.

Je beperkt de oogstopbrengst, je past je bedrijfsvoering aan allerlei eisen en voorwaarden aan, investeert in nieuwe apparatuur, overlegt en discussieert met terroirgenoten en onderwerpt je aan keuringen en testen. Ondertussen levert de wijn die je maakt geen cent méér op. Dat deel van het mooie plan komt pas jaren later in beeld.

Véle jaren later pas. Het plan voor de crus communeaux is in de jaren 90 van de vorige eeuw opgevat. De praktische uitvoering ervan is in 2001 begonnen. In 2011 verschenen de eerste drie nieuwe crus op de markt. De concrete marktwaarde van de nieuwe wijnen krijgt nu pas zijn beslag. Immers ook de handelaar en de consument moeten de meerwaarde ervan inzien.

Kwaliteitsimpuls

De operatie heeft hoe dan ook gezorgd voor een kwaliteitsimpuls in de Pays Nantais. Opvallend veel wijnbedrijven die we bezochten werken biologisch of hebben een voorkeur voor het gebruik van spontane vergisting en andere ‘natuurwijn’methodes.

Daarbij wordt de voor de crus voorgeschreven langere rijping op de gistresten sinds een jaar of tien ook toegepast op andere wijnen. Vier of vijf jaar gistrijping is geen uitzondering meer.

Het verhaal gaat dat in Gorges in 1994 een vergeten ‘wedding barrel’ werd aangeslagen. Dit was een vat muscadet sur lie die werd bewaard voor een belangrijk feest, zoals een trouwerij in de familie. Toen bleek hoe mooi deze wijn zich had ontwikkeld, begonnen steeds meer wijnboeren ermee om een deel van hun wijn langer op de gistresten te bewaren dan de toen gebruikelijke tien maanden.

Overigens kan rijping sur lie de wijn al na acht of tien maanden een onvermoede lange levensduur in de fles geven. Jean Hervouet van Domaine de la Foliette verraste ons met ‘gewone’ muscadets sur lie uit 1989 en 1976 die nog springlevend waren.

Ondergrondse wijnopslag

Guillaume Bouin van Domaine de Beaurepaire (o.a Mouzillon en Clisson) steekt een meterlange pipet door een luik in de vloer om ons wijn te laten proeven uit 2003. Wanneer hij deze wijn gaat bottelen, weet hij nog niet. Veel wijnkelders hebben ondergrondse, vaak met keramische tegels beklede ruimtes om enkele duizenden liters wijn op te slaan. Als ik me niet vergis heeft Beaurepaire, die 90% van zijn wijn onder de vloer bewaart, ze van 2.500 tot 13.000 liter.

In deze mysterieuze, verborgen krochten gebeurt het. De gistresten beschermen de wijn tegen bederf, terwijl ze hem langzaam verrijken met smaak, structuur, intrigerende aroma’s (honing, kruidigheid, bloemen, petrol, ziltige hartigheid, zoethout, amandel) en een vol en romig mondgevoel, die de gastronomische fantasie van menig chef en sommelier zullen prikkelen.

Tot slot: muscadet staat te boek als de enige niet-versterkte wijn waarbij een maximum alcoholpercentage wordt voorgeschreven, namelijk 12%. Dit onderdeel van de wijnwetgeving is door de tijd ingehaald. Deze regel geldt alleen voor druiven die geen optimale rijpheid hebben bereikt. In dat geval mag de most door toevoeging suiker tot maximaal 12% alcohol worden opgevoerd. Wij kregen diverse wijnen voorgezet met 13 of 13,5% alcohol. Zolang dit percentage wordt behaald zonder de most te chaptaliseren, is dit volledig legaal.

Importeurs met interesse in de nieuwe stijl muscadet kan ik aanraden de selectie wijnen in het Maison des Vins de Loire in Nantes te proeven. Dit geeft een goed beeld van het smaakprofiel van de nieuwe generatie muscadets en tevens van de uitstekende prijs-kwaliteitverhouding.

Aanbevolen producenten

Domaine de la Pépière

Domaine de l’Aujardière (Côtes de Grandlieu).
De Bel Air (Sèvre et Maine).
Domaine de Beaurepaire (Mouzillon, Vallet en Clisson).
Bonnet-Huteau Vignerons (Goulaine) – import: biowijn.info.
Domaine Bruno Cormerais (Clisson).
Domaine Les Coins (Côtes de Grandlieu).
Domaine du Colombier (Sèvre et Maine).
Domaine de l’Ecu (Sèvre et Maine).
Domaine de la Grange (Mouzillon).
Domaine de la Foliette (Sèvre et Maine) – import: henribloem.nl, sligro.nl.
Domaine du Haut Bourg (Côtes de Grandlieu).
Domaine Les Hautes Noëlles (Côtes de Grandlieu) – import: janvanbreda.nl.
Domaine de la Pépière (Clisson en Thébaud) – import: wijnkoperijdeloods.nl, vleck.nl.
La Tour Gallus (Gorges).