Enge ziektes
Drinks & Drinks zaterdag, 28 juli 2012
Beginnende peronospora aan de onderkant van het blad
Dat ziet er zo uit aan de bovenkant
In de wijnwereld is de ‘levende bodem’ steeds vaker onderwerp van gesprek.
Het gaat dan om de gunstige effecten van ondergrondse insecten en micro-organismen op ‘terroirexpressie’ en kwaliteit.
Zo helpen eencellige bodemschimmels die op de wortels leven de plant bij het opnemen van mineralen en produceren zij zelfs natuurlijke antibiotica die de plant weerbaarder maakt tegen ziekten.
Chemische bestrijdingsmiddelen zijn funest voor het bodemleven.
Daarom is het zo jammer dat er nog steeds geen goed alternatief is gevonden voor kopersulfaat, dat ook is toegestaan in de biologische druiventeelt omdat het de enige remedie is tegen de veelvoorkomende schimmel valse meeldauw (peronospora, downy mildew).
Organische wijnbouw garandeert dus geen ‘levende bodem’.
Dit schreef ik onlangs in Horeca Entree als opmaat voor de beschrijving van de Signos de Origen La Vinilla 2011 van Viña Emiliana.
(Lees hier meer over La Vinilla van Emiliana).
Geen valse meeldauw in Chili
Ik schreef in dat artikeltje ook dat ‘het heel goed mogelijk is dat er kopersulfaat is gebruikt in de wijngaarden in de vochtige, relatief koele Casablanca Valley waar de druivenplanten van deze wijn wortelen’. Importeur Coenecoop mailde de tekst naar Chili en toen werd ik op de vingers getikt door exportmanager Andres Gillmore van Emiliana.
Volgens Gillmore zijn het noorden en midden van Chili nou net een van de weinige streken in de wijnwereld waar géén kopersulfaat nodig is omdat in dit deel van Chili geen valse meeldauw voorkomt. Wat een gezegend land!
Dat het klimaat in Chili de wijnplanten beter dan waar ook behoedt voor schimmelziekten, was mij wel bekend. Dat de valse meeldauw in het midden en noorden van het land helemaal niet bestaat, wist ik niet of was ik vergeten.
De drie bekendste wijnschimmels
Die schimmels haal ik sowieso telkens weer door elkaar. Aanleiding om even in de boeken te duiken.
Je hebt drie veel voorkomende schimmelsoorten die in de wijngaarden een plaag kunnen worden. Ik zet ze op een rijtje.
Gevorderde peronospora onderkant blad
Gevorderde peronospora bovenkant
1 Peronospora (downy mildew, valse meeldauw)
Leeft op bladeren en andere groene delen van de druivenplant. Ontstaat bij warm, vochtig weer in de zomer, terwijl van de grond opspattende regen helpt bij de verspreiding van de schimmel.
Peronospora wordt bestreden met koper, vooral bekend van de ‘Bordeauxse pap’ (bouillie bordelaise), een mix van kalk en kopersulfaat (en water).
Koperzouten zoals kopersulfaat en koperoxychloride zijn vaak de enige remedie tegen deze schimmel. Daarom mogen koper bevattende bestrijdingsmiddelen ook gebruikt worden in de biologische en biodynamische wijnbouw.
2 Oïdium (powdery mildew, echte meeldauw)
Houdt vooral van jonge blaadjes en ander vers groen, en is dan ook actief in de lente. Gedijt goed bij warm, bewolkt weer, want oïdium houdt niet van fel zonlicht en heeft geen regen nodig om zich voort te planten.
Oïdium wordt bestreden met zwavelhoudende stoffen. Zwavel is minder schadelijk voor de bodem dan koper. Net als koper is zwavel toegestaan in de biologische wijnbouw.
3 Grijze rot (botrytis cynerea)
Slaat toe bij vochtig weer, juist bij milde temperatuur rond de 15 à 18 ºC. Vandaar dat met name koele streken zoals Bourgogne en Bordeaux ermee te kampen hebben.
Deze schimmel leeft bij voorkeur op de druiven en kan vooral bij regen aan het eind van het groeiseizoen de oogst grondig verpesten. Grijze rot wordt met diverse chemische middelen bestreden, waaronder zwavel.
In deze galbulten wonen druifluizen
Botrytis cinerea is overigens ook de schimmel die op het juiste moment en bij een gunstig microklimaat op rijpe, gezonde druiven verantwoordelijk is voor de edele rotting (pourriture noble, Edelfäule, noble rot) waarmee de bekende weelderig zoete wijnen zoals Tokaji Aszú, Sauternes, Trockenbeerenauslese en Côteaux du Layon worden gemaakt.
En dit zijn de ingangen
Bovengrondse druifluis
Tot slot nog een andere enge ziekte. Dit pokdalige druivenblad trof ik aan in Hongarije.
In de galbulten op de eerste foto links zit de beruchte druifluis, maar dan die van de zesde generatie.
Deze leeft niet onder de grond op de wortels, maar krijgt vleugels en leeft als een bladluis om zich te verspreiden.
De volgende generatie kruipt dan weer in de grond. Is het een slim beest of niet?
De vliegende luis kan niet veel kwaad, want de meeste wijnplanten in deze wijngaard (en in de meeste Europese wijngaarden) zijn geënt op Amerikaanse wortelstokken, die zoals bekend bestand zijn tegen de ondergronds levende phylloxera vastatrix.
Als ik me niet vergis was de druivenplant die deze galbulten had, niet geënt. Het was een van de weinige planten in de wijngaard die groeide uit een in de grond gestopte loot van de plant ernaast.
Dat zou heel goed kunnen, aangezien het deze ongeënte plant moet zijn geweest waar de ondergrondse generatie heeft geleefd. De gevleugelde druifluis zal uitvliegen, maar in de bodem op andere plaatsen in deze wijngaard zal hij geen schade kunnen aanrichten.
Voilà. It’s a wonderful world.
