Sloveense en Tsjechische wijn in opkomst

Liquor & Wine, Op reis zaterdag, 11 september 2010

(Dit artikel verscheen eerder in Horeca Entree)

De roestige resten van het IJzeren Gordijn kleven nog een beetje aan het imago, maar in de wijnkelders in Tsjechië en Slovenië blinkt het roestvrije staal van moderne tanks en andere nieuwe apparatuur.

Het is een terugkerend ritueel in opkomende wijnlanden. De bezoekers uit het buitenland zijn op zoek naar typiciteit, naar de lokale druivenrassen en specialiteiten die de wijnwereld kunnen verrijken. Terwijl veel wijnmakers nou juist zo graag willen bewijzen dat hún Pinot Noir, Merlot of Sauvignon Blanc net ze goed kan zijn als die uit Frankrijk, Chili of Nieuw-Zeeland.

Inderdaad maakt Vinakoper, een grote coöperatie in de Sloveense stad Koper aan de Adriatische kust, heel aardige Merlot en Cabernet Sauvignon. We kunnen ook niet ontkennen dat we in het plaatselijke restaurant Taverna werden verrast met een bijzonder fraaie Shiraz.

Maar wij, nieuwsgierige bezoekers, van wie de meesten nog nooit eerder in Slovenië waren geweest, wij waren vanwege de authenticiteit vooral geïnteresseerd in Refosk.

Eigen druivenrassen

Over de potentie van de druif Refosk valt te twisten, vast staat dat het een echt Sloveens druivenras is met historie en een eigen gezicht. Er is al zoveel Cabernet Sauvignon in de wereld. Is er behoefte aan nóg meer Chardonnay?

Het kan in Tsjechië en Slovenië een poging waard zijn om uit te blinken met Rebula (bekend als Ribolla Gialla in Noordoost-Italië), Furmint (Sipon in Slovenië), Welschriesling (Ryzlink Vlassky in Tsjechië, Laski Rizling in Slovenië), Blaufränkisch (Frankovka in Tsjechië) of een van de vele andere druivenrassen die hun wortels hebben in Oost-Europa.

In Zuid-Moravië, waar meer dan 90% van de Tsjechische wijn wordt gemaakt, is veel goede Welschriesling te vinden. Deze druif geeft droge witte wijn, maar ook eiswein, late harvest wijn en edelzoete wijn. En Tsjechische strohwein van ingedroogde Riesling, Traminer of Blaufränkisch kan een nóg mooiere dessertwijn zijn.

Behalve Refosk is in het westen van Slovenië Rebula een interessante druif, terwijl in het koelere oosten Sipon (Furmint) de spannendste druif van eigen bodem is.

Vernieuwing en vooruitgang

Een andere overeenkomst tussen Slovenië als Tsjechië is de technologische vernieuwing sinds het einde van de Koude Oorlog eind jaren tachtig en het EU-lidmaatschap van beide landen sinds 2004. Lange tijd werd de wijn gemaakt door staatsbedrijven en grote coöperaties waar de hoeveelheid wijn belangrijker was dan de kwaliteit.

Om een idee te krijgen van hoe de zaken er twintig jaar geleden voorstonden, zou je de in grote plastic flessen verpakte supermarktwijnen in Tsjechië eens moeten proeven. Deze goedkope tafelwijn, die nog steeds voor de thuismarkt wordt gemaakt, kun je naar de maatstaven van vandaag geen wijn meer noemen.

In Oostbloklanden zoals Tsjechië en Slovenië is het moderne wijnmaken eigenlijk pas in de jaren negentig begonnen. Twintig jaar later staat de wijnindustrie er beter voor dan ooit. De bedrijven zijn veel beter toegerust en leggen zich meer toe op kwaliteitswijnen en de export ervan.

Tevens zijn er veel nieuwe, onafhankelijke wijnproducenten bijgekomen. Sinds de toetreding tot de Europese Unie is bovendien de beschikbaarheid van moderne apparatuur sterk toegenomen.

De wijnkelders staan vol met nieuwe spullen: dure druivenpersen, mooie sorteertafels en glimmende, temperatuurgecontroleerde fermentatietanks. Maagdelijk schone houten vaten uit Frankrijk staan soms nog in plastic verpakt te wachten op gebruik omdat er nog geen ruimte voor is vrijgemaakt.

Het contrast is soms groot tussen het nieuwe materiaal en de afgeleefde restanten uit het verleden.

Beste Sauvignon ter wereld

Bij Puklavec & Friends in het noordoosten van Slovenië is goed te zien hoe de technologische vernieuwing zijn uitwerking heeft op Ljutomer-Ormoz als wijngebied. Er wordt flink geïnvesteerd in de wijnkelder, de wijngaard en een nieuwe fermentatiehal. Puklavec is de grootste producent in Ormoz, met 1200 ha wijngaarden in een sprookjesachtig mooie omgeving. Ongeveer de helft daarvan is in eigen bezit, de rest is eigendom van ongeveer vierhonderd kleine zelfstandige wijnboeren.

De nieuwe wijnmaker Mitja Herga is de aangewezen persoon om Puklavec vooruit te helpen. Het is altijd zijn droom geweest om wijnmaker te worden in Ormoz, waar hij is opgegroeid tussen de wijngaarden en de wijnboeren. Hij kent elke heuvel en weet precies welke druif op welke plek het beste op zijn plaats is.

Omdat Mitja zelf uit de regio komt, heeft hij het vertrouwen van de wijnboeren weten te winnen. De jonge wijnmaker investeert in de kwaliteit van de druiven. Betere wijn vraagt meer zorg en werk in de wijngaarden en lagere opbrengsten. Hij heeft de kiloprijs voor de druiven verhoogd met 60%, maar verlangt dan wel dat ze voldoen aan de kwaliteitseisen en dat de wijnbouwers een vijftienjarig contract met Puklavec tekenen.

Voorheen verkochten de wijnboeren hun druiven aan de hoogste bieder – uit Slovenië, Oostenrijk of Kroatië. Mitja riep alle wijnboeren bij elkaar om zijn samenwerkingsplan uit de doeken te doen. Dat de voormalige coöperatie zoveel interesse in ze toonden, dat hadden de wijnboeren nog nooit meegemaakt. Sommigen hadden de tranen in de ogen staan.

Mitja Herga is ambitieus. Hij heeft zijn wijnopleiding deels in Nieuw-Zeeland gevolgd en is ervan overtuigd dat Ormoz een superieur terroir heeft voor Sauvignon Blanc. Hij heeft zich voorgenomen om op zijn geboortegrond een van de beste Sauvignons van de wereld te maken. En daarna de beste Furmint, Traminer en Welschriesling?

Aanbevolen

* Refosk. Bijvoorbeeld van de Sloveense coöperatie Vinakoper. Verrassend anders. Veel kleur, frisse zuurgraad, laag tanninegehalte, sappig aardbeien- en kersenfruit (www.schermerwijn.nl).

* (Mousserende) Rebula. Perzikachtige, kruidige, Sloveense witte druif met veel karakter.

* Sauvignon Blanc of Furmint van Puklavec & Friends in het noordoosten van Slovenië. Aromatisch en expressief (Makro, Jumbo en de Wijnkring).

* Tsjechische Welschriesling van Kolby, Volarik, Lahofer of Mikrosvin. Plezier en karakter ineen.

* Pinot Blanc van Reisten. Vermoedelijk de beste van Tsjechië.

* Tsjechische Strohwein van Sonberk, Valtice of Marcincak. Kan concurreren met ‘s werelds beste dessertwijnen.

* Neuburger, Dornfelder of St. Laurent van Jedlicka & Novak (Tsjechië). Zacht, verleidelijk, mooie balans.

* Pinot Noir, Merlot of Blaufränkisch van Trpelka & Oulehla (merknaam Regina Coeli). Het mooiste rood van deze Tsjechië-reis.

En een leuk adres in Ankaran net buiten de stad Koper: Villa Andor. Goede keuken, leuke mensen, tevens hotel en casino (Slovenië heeft nogal wat casino’s), plus mooi hoog gelegen terras met uitzicht op zee.