Wandelen langs de Douro

Liquor & Wine, Op reis donderdag, 1 mei 2008

In de trein van Porto naar Pinhão vraag ik me af hoe lang ik al van plan ben een reis te maken langs de Douro. Waarschijnlijk al sinds 1989, toen het boek ‘Portugal, een gids voor vrienden’ van José Rentes de Carvalho verscheen.

In dit reisboek beschrijft de Portugees-Nederlandse schrijver de treinreis van Barca d’Alva naar Porto, een traject langs de Douro van de grens met Spanje naar de zee. ‘…van de majestueuze ruwheid van Trás-os-Montes naar de vrolijke, groene sereniteit van de Portugese kust’, schrijft Rentes de Carvalho. Om het contrast te benadrukken voegt hij eraan toe: ‘Portugal verlaten via Barca d’Alva en toch nog goede zin blijven houden, getuigt van een ziekelijk optimisme.’

Helaas wordt het laatste deel van de spoorlijn – volgens Rentes de Carvalho de meest spectaculaire 25 kilometer van Pocinho naar Barca d’Alva – niet meer gebruikt, althans niet voor regulier verkeer. Ik speel al jaren met de gedachte deze route eens af te leggen, van west naar oost of van oost naar west, per trein of met de auto. Bij de laatste optie is Miranda do Douro een logisch startpunt, aangezien de Rio Douro hier, na een kilometer of honderd stroomopwaarts te hebben dienstgedaan als grensrivier, Portugal binnenstroomt en zijn Spaanse naam Rio Duero inruilt voor de Portugese versie van de ‘Rivier van Goud’.

Het is er nooit van gekomen, die reis.

Nu zit ik in de trein naar Pinhão. Vanaf het spoor op de noordoever kijk ik neer op de Douro. De rivier is breder dan ik dacht, de bergen zijn veel hoger. De machinist toetert bij elke bocht. In Régua stappen de meeste passagiers uit. Er blijven maar een paar reizigers over. De laatste 20 kilometer tussen Régua en Pinhão wordt het landschap almaar mooier, de wijngaarddichtheid groter. Bij Pinhão is vrijwel elke berg bedekt met druivenranken. Het handjevol passagiers dat uitstapt op het stationnetje van Pinhão blijkt hetzelfde reisdoel te hebben als ik: het gastenverblijf van Quinta do Passadouro.

Leisteen, leisteen en leisteen

Overal is leisteen. Leisteen, leisteen en nog eens leisteen. Liggen de brokstukken niet op de grond en tussen de wijnranken, dan dienen ze wel als steunwand voor een van de vele duizenden wijnterrassen, zijn er schuurtjes van gebouwd of is er een muurtje van gestapeld langs de wandelroute. Op die muurtjes en tussen de stenen groeien planten en bloemen met onbekende namen en van onvermoede schoonheid.

En hoog is het ook. De hoogste top reikt niet verder dan 800 meter, maar de hellingen kunnen erg steil zijn. Hier en daar lijkt het of je loodrecht boven de Douro wandelt. Voor je het weet ben je honderden meters boven de bewoonde wereld verheven. Dan is het leeg en stil. Amandelbomen, sinaasappelen, pruimen, kersen, vijgen, kurkeiken, druiven, vervallen stenen schuurtjes. Een vrouw in het zwart zwaait naar ons. Een blaffende hond verbreekt de stilte.

We wandelen, drinken koffie in lokale cafeetjes, bezoeken wijnhuizen, proeven vintage port uit het vat en picknicken tussen de wijngaarden of gebruiken de lunch in regionale restaurantjes. In het schattige dorpje Favaios is een klein restaurant verscholen in een voormalige wijnkelder achter het plaatselijke Café Moderno. In de lagares waar eens druivenplukkers met hun blote voeten de druiven traden, zitten wij nu aan de inktvis, in de oven gestoomde rijst, stokviskroketjes en varkensvlees met gebakken aardappelen.

Dourowijnkenner als reisleider

Vijf nachten brengen we door op Quinta do Passadouro en de laatste nacht in Porto, als we de portkelders in Villa Nova de Gaia bezoeken. Ronald Weustink en Jet Spanjersberg beheren het gastenverblijf op Quinta do Passadouro sinds 2001. Hier ontbijten we elke dag aan de lange tafel in de tuin, met uitzicht op de wijngaarden.

Sommige diners genieten we buiten de deur, maar de meeste avonden kookt Jet samen met Senhora Isabel voor ons. Isabel woont in het nabijgelegen dorp Vale de Mendiz en heeft als parttime-kok-op-afroep een goede baan gevonden bij Quinta do Passadouro. Ze maakt voor ons konijn, bacalhau of rundvlees uit de Serra de Marão, een van de bergketens die de Cima Corgo beschermt tegen de koelte en de regen van de Atlantische Oceaan.

Bij het supermalse vlees uit de Marão zoekt Ronald Weustink dan de beste wijnen uit, want hij is in de afgelopen zeven jaar een ware kenner van Douro- en andere Portugese wijnen geworden. Dit draagt voor de hardcore wijnliefhebbers onder de gasten aanzienlijk bij aan de reisvreugde. Ronald begeleidt niet alleen zelf de wandeltochten en proeverijen, hij zoekt ook alle wijnen uit tijdens de diners op Quinta do Passadouro, bij de picknicks die Jet op de afgesproken tijd en plaats komt bezorgen en in de restaurants die we bezoeken.

Als wij tijdens een rustpauze onderweg proberen uit te vogelen of de boom naast het terras van Café Miranda in het onbeduidende dorpje Vilarinho de Cotas pruimen of perziken draagt, heeft Ronald achter de bar een rosé zien staan die hij nog niet kent. Het tekent de wijngekte van onze reisleider, dat hij die wijn dan meteen koopt, meesjouwt in zijn rugzak en hem ’s avonds samen met ons gaat proeven. Ronald weet álles van de Dourowijnen. Op een gegeven moment bespraken we zelfs een wijn die misschien niet zo goed was als hij had kunnen zijn, omdat de wijnmaker in dat oogstjaar in scheiding lag… Samen met de wijnen die we ingeschonken krijgen bij de bezoeken aan de diverse quinta’s en adega’s, proeven we in totaal 71 verschillende Douro-wijnen en portwijnen.

Verrassende wijnen

De quinta’s die we bezoeken, behoren tot de beste. Niepoort, Quinta do Vale Dona Maria, Caves Transmontanas, Quinta do Portal, Graham’s en Quinta do Passadouro zelf. Wijnhoogtepunten zijn voor mij onder andere Niepoort Colheita 1994, Quinta das Pias 2003 (Lavradores de Feitoria), Quinta de Roriz Reserva 2001 en Graham’s Quinta dos Malvedos 1996. Maar we proeven niet alleen portwijnen en rode Dourowijnen. Er zijn ook verrassende witte wijnen, rode wijnen van cabernet sauvignon, rosés, mousserende wijnen (van Caves Transmontanas) en zoete dessertwijnen van moscatel. Of neem een sauvignon blanc van Lavradores de Feitoria. Wie weet dat er sauvignon blanc wordt gemaakt in de Douro? De wijn is verrassend sappig, fris en goed. Dit wijnhuis maakt wel meer interessante, betaalbare wijnen, waaronder ook wijnen in bag-in-box. Wie ze eens wil proeven, kan terecht bij Roca Wijnen, www.rocawijnen.nl.

Het is spannend om tijdens een lunch bij wijnhuis Niepoort beroemde icoonwijnen als de Batuta en Redoma te kunnen proeven, die de ontwikkeling van de nieuwe Dourowijnen zo’n belangrijke impuls hebben gegeven. Ook interessant is de proeverij bij Quinta do Portal van drie cépagewijnen: een 100% touriga nacional, een wijn van uitsluitend tinto roriz en een wijn van touriga franca. Assemblages van deze drie druivenrassen zitten in bijna elke Douro-wijn en in elke port.

We bezoeken ook even de kelders van Niepoort in Vila Nova de Gaia, die normaal gesproken geen toerist te zien krijgt. Wat een spookhuis is dat! Erg leuk om te zien. Hoe anders gaat het bij porthuis Graham’s. Hier loodsen tientallen alle talen van de wereld sprekende pr-dames bussen vol toeristen in razend tempo door de kelders. Toch maakt dat Graham’s niet minder indrukwekkend. De kelder is zo groot als een forse parkeergarage, waar honderden vaten staan (de grote ruby-portvaten) en liggen (de ‘pipas’ voor de tawny’s) te wachten op hun tijd voor assemblage en botteling. Na afloop proeven we onder andere drie tawny’s, een van 7, een van 10 en een van 20 jaar oud. Leuk om te proeven hoe de port naar mate hij ouder wordt steeds meer op een cognac gaat lijken. Zoals wij na een week intensief proeven van het terroir van de Douro al aardig op Portugesewijnkenners beginnen te lijken.

Quinta do Passadouro

Quinta do Passadouro, iets ten noorden van het stadje Pinhão is nu (2021) niet langer de uitvalsbasis van de wandeltochten. De wandelingen worden nu verzorgt vanuit het op loopafstand van Pinhão gelegen wijndorpje Provesende. Interesse? Kijk op DouroPass.

Andere adressen:

Douro & Port Wine Institute:
www.ivdp.pt

Toerisme Oporto:
www.portoturismo.pt

Boottochten op de Douro:
www.barcadouro.pt

Luchthaven Oporto:
www.airportdesk.nl/airports/europa/portugal/porto-airport.html
www.ana.pt

Vakantiehuizen, campings en hotels van Nederlandse eigenaren in Portugal:
www.gastvrij-portugal.nl

Reisgids:
‘Portugal, een gids voor vrienden’, J. R. de Carvalho
Arbeiderspers 1999 (9de druk), ISBN: 90-295-3466-4